AMPULLERİN PARLAKLIĞI

Ampullerin parlaklığı devredeki ampul sayısı ve pil sayısına bağlıdır. Devredeki ampul ve pil sayılarının artması veya azalması ampullerin parlaklığını değiştirir.
Aşağıda özdeş (aynı) pillerle hazırlanmış olan Şekil 1 ve Şekil 2'deki devreleri inceleyiniz. Şekil 2 de devreye 3 ampul bağlandığı için, bu üç ampul pilin sağladığı elektrik enerjisini paylaşacağından her bir ampule düşen enerji daha az olacaktır. Bu nedenle 3 ampul bağlı devredeki ampullerin parlaklığı daha az olacaktır. Şekil 1 de ise pilin enerjisi 1 ampul için harcandığından bu ampul daha parlak yanacaktır.





Öyleyse devredeki pil sayısı sabit iken ampul sayısı artarsa ampullerin parlaklığı azalır, devredeki ampul sayısı azalırsa ampullerin parlaklığı artar.
Acaba ampul sayısı sabitken pil sayısını değiştirirsek ampullerin parlaklığı nasıl değişir?
Aşağıda özdeş (aynı) pillerle hazırlanmış olan Şekil 1 ve Şekil 2'deki devreleri inceleyiniz. Devredeki anahtarları kapatarak ampullerin parlaklığını gözlemlediğimizde; Şekil 2'deki devrede daha fazla pil bağlandığından, devreden geçen elektrik enerjisi artacaktır. Dolayısıyla ampul daha parlak ışık verecektir.





Şekil 1 de 1 pil kullanıldığı için ampul parlaklığı az, Şekil 2'deki devrede 3 pil bağlandığı için ampul parlaklığı daha fazla olacaktır.
Sonuç olarak basit bir elektrik devresinde ampul sayısı sabit kalmak şartıyla devreye bağlanan pil sayısı arttıkça ampulün parlaklığı artar, pil sayısı azaldıkça ampulün parlaklığı azalır.

DİRENÇLERİN BAĞLANMASI

SERİ BAĞLAMA:

Dirençlerin uç uca bağlanmasıyla elde edilen bağlanma şekline seri bağlama denir.
- Dirençler seri bağlandığında eş değer direnç artar.
- Üreteçten çekilen akım kollara ayrılmaz ve bütün dirençlerin üzerinden eşit şiddette akım geçer.
A _T = A₁ = A₂ = A₃ veya I_T = I₁ = I₂ = I₃
- Her bir direncin uçları arasındaki gerilim toplamı, üretecin uçları arasındaki gerilim eşittir.
V = V₁ + V₂ + V₃
- Dirençlerin toplamı toplam dirence eşittir.
Reş = R₁ + R₂ + R₃





PARALEL BAĞLAMA:


Birer uçları bir noktada, diğer uçları da başka bir noktada olacak şekilde yapılan bağlama şekline paralel bağlama denir
Dirençler paralel bağlandığında eş değer direnç azalır.
- Paralel bağlamada üreteçten çekilen toplam akım K noktasında kollara ayrılır, sonra tekrar L noktasında birleşir ve üretece gelir.
A _T = A₁ + A₂ + A₃ veya I_T = I₁ + I₂ + I₃
- K - L noktaları arasındaki potansiyel farkı ne ise, bütün dirençlerin uçları arasındaki de o kadardır.
V = V₁ = V₂ = V₃

ELEKTRİK DEVRELERİNDE AKIM

1-Seri Devrede Akım

Devre elemanlarının aynı sırada ard arda bağlanarak oluşturulan devreye seri devre adı verilir. Seri bir devrede tüm noktalardan geçen akım şiddetleri birbirine eşittir. Potansiyel farkları değişebilir.


i = i1 = i2 =i3

V= V1 + V2 + V3

Seri bir devrede eşdeğer veya toplam direnç şu şekilde bulunur.

RT = R1 + R2 + R3

2- Paralel Devrede Akım

Paralel bir devrede bütün kollardaki potansiyel farkları birbirine eşittir. Akım şiddetleri değişebilir.





i = i1 + i2 + i3

V = V1 = V2 = V3

Paralel devrede eşdeğer direnç veya toplam direnç şu yolla bulunur.


3- Ana Kol ve Paralel Kollardan Geçen Akım

Ana koldan geçen akım paralel kollardan geçen akımların toplamına eşittir.

DETAYLI İNCELEMEK İÇİN TIKLAYINIZ.

ELEKTRİK DEVRESİ NEDİR?

Elektrik yüklerinin üretecin bir kutbundan çıkarak diğer kutba gitmesi için oluşturulan düzeneğe elektrik devresi denir.

a) Bir Elektrik Devresinde Devre Elemanları

İletken teller , üreteç , lamba , direnç , reosta , anahtar ,ampermetre , voltmetre , elektrik tüketiciler , sigorta , transformatör , kondansatörler , diod , transistör , devre elemanlarından bazılarıdır.

Üreteç : Elektrik devresinde potansiyel farkı oluşturarak yük geçişini sağlayan elemanlardır.

Şeklinde gösterilir.

Anahtar : İstenildiğinde akım geçişini sağlayan veya kesen elemanlardır.

Şeklinde gösterilir.

Direnç : Elektrik devresinde akımın geçişine karşı koyan elemanlardır.

Şeklinde gösterilir

Reosta : Elektrik akımının şiddetini değiştirmek için kullanılır.

Şekillerinden biriyle gösterilir.

Elektrik Tüketiciler ( Almaç ) : Elektrik enerjisini değişik enerjilere dönüştürür.

Ampermetre : Akım şiddetini ölçer. Devreye seri bağlanır.

Şeklinde gösterilir

Voltmetre  : Potansiyel Farkını ölçer devreye paralel bağlanır.

Şeklinde gösterilir

b) Potansiyel Farkının ölçülmesi

iki nokta arasındaki potansiyel farkı ( gerilim ) voltmetre ile ölçülür. Potansiyel farkı V ile gösterilir. Birimi Volt tur.

NOT: Seri bir devrede bütün noktalardaki akım şiddetleri eşittir. Paralel devrede bütün kollardaki potansiyel farkları eşittir.

c ) Direnç ve Ölçülmesi

Elektrik devrelerinde akımın geçişini zorlaştıran etkiye direnç denir. Direnç R ile gösterilir. Birimi Ohm () dir. Direnç Ohmmetre ile de ölçülebilir.

Akım , Potansiyel Farkı ve Direnç Arasındaki Bağıntı ( OHM Kanunu )

Bir iletkenin potansiyel farkını akım şiddetine oranı sabittir. Bu sabit oran dirence eşittir. Potansiyel farkını akım şiddetine oranına OHM kanunu denir.

Potansiyel Farkı / Akım Şiddeti = Direnç V / İ = R

Örnek : Direnci 50 ohm olan bir iletkenin üzerinden 5 Amperlik akım geçerse potansiyel farkı ne olur.

Çözüm :

R = 50 i = 5 V =? V = R. i = 50. 5= 250 volt

Örnek : İki ucu arasındaki potansiyel farkı 220 Volt olan bir iletkenden 4 amperlik akım geçerse

a) Direnç ne kadar olur.

b) Güç ne kadar olur.

Çözüm :

a) R= V / i = 220 / 4 =55 Ohm

b) P = V. i = 220. 4 = 880 Watt

Dirençlerin Renk Kodları

Dirençlerin üzerinde renk bantları bulunur. Direnç üzerindeki renkler yada bantlar direncin değerini gösterir. Soldan sağa doğru birinci renk sayının birinci rakamını ikinci renk ikinci rakamı üçüncü renk çarpan yada üslü sayıyı veriri. Dördüncü renk ise tolerans yada hata yüzdesini verir.

İletkenin Direncinin Bağlı Olduğu Faktörler ve Öz Direnç

1- Bir iletkenin direnci boyu( uzunluğu ) ile doğru orantılıdır. R & L

2- İletkenin direnci kesiti (Alanı ) ile ters orantılıdır. R & 1 / A

3- İletkenin direnci yapıldığı maddeye göre değişir.

Öz direnç ( p) : Bir iletkenin birim uzunluk ve birim kesitinin direncine öz direnç denir.

Direnç : Özdirenç . Uzunluk/ Alan R = p. L /A

Elektrik devrelerini daha detaylı incelemek için tıklayınız.


BASİT BİR ELEKTRİK DEVRESİ VİDEOSU